ภูมิปัญญาท้องถิ่น

เรือกอและจำลอง
ตำบลปะเสยะวอ อำเภอสายบุรี เป็นหมู่บ้านแห่งช่างศิลป์ ในการต่อเรือกอและ ด้วยฝีมือประณีตงดงามสอดประสานศิลปะไทยและมุสลิมได้อย่างกลมกลืน เรือกอและ เรือประมงพื้นบ้านของภาคใต้ตอนล่าง นิยมวาดลายบนลำเรือด้วยสีสันงดงาม ลวดลายสวย สะดุดตา เป็นพื้นที่ ทีมีหมู่บ้านที่ผลิตเรือกอและประยุกต์ท้ายตัด เพื่อใช้ในอาชีพประมงชายฝั่ง และเรือกอและจำลองที่ใช้เป็นของฝากของที่ระลึก ใช้ประดับตกแต่งบ้านเรือน เป็นที่นิยมทั่วไป ชาวประมงที่นี่แต่โบราณนิยมต่อเรือขึ้นใช้เองจึงเป็นที่มาของฝีมือการต่อเรือกอและอันเป็นที่เลื่องลือโดยมีเอกลักษณ์เป็นเรือหัวแหลม-ท้ายแหลมซึ่งระบายสีสันบนลำเรือได้อย่างสวยสดงดงาม
UploadImage

ข้าวเกรียบปลาสด
“ข้าวเกรียบปลาสด” หรือที่รู้จักกันดีในชื่อกะโป๊ะ กือโป๊ะ หรือ ปาลอกะโป๊ะ เป็นอีกหนึ่งของดีจากจังหวัดชายแดนใต้ที่ติดทำเนียบ "ของหรอย” ที่ใครลองลิ้มรสชาติเป็นต้องติดใจไปทุกราย โดยเฉพาะจาก บ้านปาตาบาระ ต.ปะเสยะวอ อ.สายบุรี จ.ปัตตานี ที่นอกจากคุณภาพ รสชาติ จะโดดเด่นถูกปากนักชิมแล้ว ผลิตภัณฑ์จากชุมชนแห่งนี้ยังได้ชื่อว่าเป็นสินค้าสร้างงาน สร้างอาชีพ จนกลายเป็นต้นแบบให้ชุมชนอื่นๆ โดยมี “รศ.ดร.ซุกรี หะยีสาแม” คณบดีคณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (ม.อ.ปัตตานี) ช่วยขับเคลื่อน พัฒนาขั้นตอน เทคนิคต่างๆ จนเป็นผลิตภัณฑ์เด่นในชุมชน

UploadImage

เรือกอและ
การตกแต่งลวดลายจิตรกรรมบนเรือกอและ เป็นวัฒนธรรมทางศิลปะที่สำคัญอย่างหนึ่งที่สามารถสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมของชาวไทยภาคใต้ตอนล่าง ที่ตั้งถิ่นฐานอยู่ใกล้แหล่งน้ำและทะเล ซึ่งส่วนใหญ่มีอาชีพประมงเป็นหลัก เรือกอและจึงเป็นพาหนะทางน้ำที่เป็นของคู่กับชาวประมงในแถบนี้ สามารถใช้สอยในการทำประมงและการขนส่งสินค้าและนันทนาการ เรือกอและเป็นเอกลักษณ์ของชาวประมงในเขตจังหวัดภาคใต้ตอนล่างมาช้านานแล้ว เรือกอและมีความแตกต่างจากเรือประเภทอื่นๆ โดยสิ้นเชิง โดยเฉพาะในด้านการตกแต่งลวดลายจิตรกรรมบนเรือ เรือกอและเปรียบดั่งศิลปกรรมที่ทรงคุณค่าชิ้นหนึ่ง มีสีสันฉูดฉาดสะดุดตา มีลวดลายประดิษฐ์ที่มีความประณีต ละเอียดอ่อนสวยงามยิ่งนัก

UploadImage

บูดู
บูดูเป็นอาหารพื้นเมืองที่ได้รับความนิยมในภาคใต้ ได้มาจากการหมักปลากับเกลือเช่นเดียวกับการหมักน้ำปลาโดยอาศัยเอนไซม์และจุลินทรีย์จากปลาที่มีอยู่แล้วตามธรรมชาติ ใช้เวลาในการหมัก 8-15 เดือน ที่ต่างจากน้ำปลาคือบูดูเป็นของเหลวขุ่นที่เป็นสารแขวนลอย ต้องเขย่าให้เข้ากันเสียก่อนรับประทาน ส่วนน้ำปลาไม่มีชิ้นส่วนของตะกอน ปริมาณเกลือของน้ำปลา(ร้อยละ 22-37) จะสูงกว่าบูดูซึ่งมีความเค็มอยู่ในช่วงร้อยละ19-25

UploadImage

ปลากะตักแห้ง
UploadImage

หมอตำแย

หน้าที่ของหมอตำแย เป็นผู้ที่ให้การดูแลแม่และเด็กตั้งแต่ระยะตั้งครรภ์ ช่วงคลอด และหลังคลอดโดยเป็นผู้ให้คำแนะนำด้านอาหาร เป็นผู้ทำคลอด และดูแลการอยู่ไฟหลังการคลอดเพื่อฟื้นฟูร่างกายเข้าสู่สภาวะปกติ

การฝากท้อง

เมื่อหญิงตั้งครรภ์จะไปทำพิธีเพื่อขอให้หมอตำแยเป็นผู้ดูแลในระหว่างตั้งครรภ์ เรียกว่าการตั้งราด ฝากท้องกับหมอตำแยเสียเงินค่าฝากท้องเป็นทำนองเงินค่ามัดจำตามธรรมเนียม กึ่งตำลึงหรือตำลึงหนึ่ง คือ 2 บาทหรือ 4 บาทหรืออาจมากน้อยกว่านี้เท่าไรก็ตามเรื่องแล้วแต่ฐานะของผู้ฝาก ถ้ามีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นเกี่ยวกับเรื่องครรภ์ ก็ไปตามหมอตำแยมาช่วยเหลือได้ไม่ว่าเวลาใดตาม

ข้อห้ามของหมอตำแย

ห้ามบอกพ่อแม่เด็กและญาติพี่น้องว่าเด็กในท้องเป็นหญิงหรือชาย เช่น พอแม่ท้องได้สักแปดเดือน หมอตำแยคลำดูก็รู้เพศเด็กแล้ว ไม่มีการห้ามเรื่องการทำแท้งและทำหมันไว้อย่างเด่นชัด คนโบราณกล่าวไว้ว่า เพียงจับมดลูกพลิกด้วยวิธีต่าง ๆ ก็สามารถทำแท้ง และทำหมัน รวมทั้งทำให้เด็กออกมาไม่ได้อย่างง่ายดาย

หมอกระดูก
ความรู้เรื่องการรักษาภาวะกระดูกหักของหมอกระดูกพื้นบ้านที่ได้รับมาจากการสืบทอดของบรรพบุรุษ จากครู (ผู้ล่วงลับ) และจากสัมผัสที่หก จึงไม่มีตำราเรียน ใช้วิธีการสอนแบบตัวต่อตัวรวมทั้งใช้ประสบการณ์ของผู้สอนจากการรักษา กระดูกหักที่พบบ่อย ได้แก่ แขนหัก ขาหัก และหัวไหล่หลุด มีขั้นตอนการรักษาที่สอดคล้องกันตามลำดับ ดังนี้ การซักประวัติ การตรวจร่างกาย การใช้ผลการตรวจของแพทย์แผนปัจจุบัน และการประเมินผลการรักษา นอกจากนี้ยังควบคุมอาหารที่ควรงดบริโภค และเน้นการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุแบบองค์รวม ส่วนการรักษาที่แตกต่างกัน ได้แก่ การใช้สมุนไพรร่วมกับน้ำมันประสานกระดูกที่มีสูตรเฉพาะและมีคาถากำกับ การใช้เฝือกไม้ไผ่หรือประยุกต์ใช้ท่อพีวีซี และด้านทัศนคติและความเชื่อ พบว่า กลุ่มผู้ให้ข้อมูลมีทัศนคติที่ดี และภูมิใจต่อการเป็นหมอกระดูกพื้นบ้าน เนื่องจากได้ช่วยเหลือเพื่อนมนุษย์ให้พ้นทุกข์จากโรคและอาการเจ็บป่วย ยินดีที่จะถ่ายทอดความรู้ให้ศิษย์ด้วยความเต็มใจ ส่วนเรื่องความเชื่อเรื่องการบูชาครู และสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหนือธรรมชาติ ประกอบด้วย ค่าขันครู และการไหว้ครูประจำปี สำหรับค่าตอบแทนนั้นห้ามเรียกร้องแล้วแต่ศรัทธา